منظور از آزمایش های دوره ای یا چکاپ چیست؟ منظور از آزمایش های دوره ای یا چکاپ چیست؟ چکاپ در علم پزشکی به معنای تعیین سطح پایه سلامت هر فرد و انجام کلیه معاینات و آزمایش های لازم بر حسب سن و جنس جهت بررسی وجود بیماری هایی است که هنوز علامت دار نشده اند و یا دارای علائم خفیف و نامشخصی می باشند. دلیل انجام آزمایشات دوره ای چیست؟ در علم پزشکی بیماری های مهمی وجود دارند که علائم خود را بسیار دیر و در مراحل انتهایی بیماری بروز می دهند به گونه ای که فرد زمانی متوجه بیماری خود می شود که فرصت زیاد و مغتنمی را برای درمان از دست داده است. این در حالی است که در این بیماری ها تشخیص زودرس و درمان سریع، رمز موفقیت در بهبود بیمار است به گونه ای که هر چه این تشخیص و درمان به تأخیر بیافتد، احتمال بهبود بیمار حتی با وجود درمان، کمتر خواهد شد (مانند بسیاری از سرطان ها). بنابراین یکی از فواید چکاپ، تشخیص زودرس و درمان هر چه بهتر و سریع تر بیماری است. از طرف دیگر در بسیاری از بیماری ها تشخیص زودرس بیماری و شروع اقدامات درمانی مانع پیشرفت بیماری به مراحل انتهایی خواهد شد به گونه ای که تاثیر این پیشگیری بسیار بیشتر و کم هزینه تر از درمان در مراحل انتهایی می باشد؛ به عنوان مثال تشخیص کم کاری غده تیروئید در نوزادان و درمان به موقع آن از عقب ماندگی ذهنی کودک جلوگیری می کند. هم چنین تشخیص زود هنگام افزایش چربی های خون باعث کنترل آن و عدم بروز گرفتگی عروق و سکته های قلبی و مغزی می شود. چکاپ شامل چه آزمایش هایی می شود؟ انجام آزمایشات مربوط به چکاپ در گروه های مختلف سنی و هم چنین در دو جنس زن و مرد متفاوت است. بر اساس طبقه بندی زیر به بررسی آزمایش های دوره ای در گروه های مختلف می پردازیم: آزمایش های لازم برای دوران نوزادی و شیرخوارگی: کم کاری مادرزادی تیروئید (هایپوتیروئیدی مادرزادی) فنیل کتونوری (PKU) گالاکتوزمی و فروکتوزمی بیماری شربت افرا بیماری فاویسم رشد مادرزادی بیش ازحد قشر غدد فوق کلیوی آزمایش های لازم برای دوران کودکی(۲-۱۲ سال): شمارش سلول های خونی (CBC) و اندازه گیری هموگلوبین برای تعیین کم خونی در صورتی که پزشک در بررسی های خود به مورد خاصی برخورد کند، برای او آزمایشات تکمیلی دیگری را درخواست می نماید. آزمایش های لازم برای دوران جوانی و میانسالی: بررسی دوره ای و انجام آزمایش های منظم پزشکی آزمایش های ویژه بانوان: پاپ اسمیر و تست HPV: زنانی که از لحاظ جنسی فعال بوده و سنشان بالاتر از ۲۱ سال می باشد می بایست هر ۲-۱ سال یکبار این تست را برای تشخیص زود هنگام سرطان دهانه رحم انجام دهند. ماموگرافی: زنان ۳۹- ۲۰ سال می بایست هر ۲ سال یک بار و زنان بالای ۴۰ سال، سالی یک بار سینه های خود را برای تشخیص زود هنگام سرطان سینه مورد آزمایش قرار دهند. تست پوکی استخوان: پس از یائسگی و یا در سن ۶۰ سالگی حتما تست تراکم استخوان باید انجام شود. همچنین آزمایشات بررسی سطوح ویتامین D و کلسیم باید به صورت دوره ای چک شود. آزمایش های ویژه آقایان: تست بررسی سرطان پروستات: این تست سالی یک مرتبه از سن ۵۰ سالگی به بعد باید انجام شود. آزمایش های لازم برای هر دو جنس: کلسترول: از سن ۲۰ سالگی به بعد حداقل هر ۵ سال یک بار چک شود. فشار خون: هر ۲ سال یکبار چک شود. قند خون: از سن ۴۰ سالگی به بعد هر ۳ سال یکبار چک شود. سرطان روده بزرگ: از سن ۵۰ سالگی به بعد حتما این تست بطور مرتب انجام شود. بیماری های آمیزشی: افرادی که دارای رابطه ی جنسی پرخطر بوده اند حتما باید آزمایش های مربوطه را انجام دهند. آب مروارید و گلوکوما: از سن ۴۰ سالگی به بعد فشار و سلامتی چشم ها باید بطور مرتب چک شود. سلامتی لثه و دندان ها: هر ۶ ماه یکبار حتما به دندانپزشک مراجعه شود بهتر است وزن بدن هر ۶ماه یکبار چک شود. نسبت به ضایعات و تغییر رنگ پوست بدن حساس باشید؛ همچنین توده های غیر طبیعی و زخم هایی که نسبت به بهبودی مقاوم می باشند را نادیده نگیرید چون ممکن است علایم سرطان باشند. آزمایش های لازم پیش از بارداری: شمارش سلول های خونی تعیین گروه خونی و Rh تعیین قند خون ناشتا آنالیز کامل و کشت ادرار آزمایش HIV برای اطمینان از عدم ابتلا به ایدز آزمایشVDRL برای اطمینان از عدم ابتلا به سیفلیس آزمایش مربوط به سرخچه و هپاتیتB آزمایش های لازم حین بارداری: تست غربالگری سه ماهه اول بارداری (دبل مارکر): این آزمایشاز هفته ۱۱ تا اواخر هفته ی ۱۳ و ۶ روز قابل انجام است و جهت رسم نمودار NT رعایت این هفته الزامیست. این تست برای غربالگری بیماری های ژنتیکی نظیر سندرم داون انجام می گیرد. تست غربالگری سه ماهه دوم بارداری (کواد مارکر) : این آزمایش از ۱۴ تا ۲۲ هفتگی قایل انجام است اما بهترین زمان برای دریافت نتیجه ی مطلوب ۱۵ هفته و ۲ روز تا ۱۸ هفتگی می باشد. این تست نیز برای غربالگری سندرم داون انجام می گیرد. غربالگری دیابت حاملگی: بهترین زمان برای انجام این آزمایش هفته های ۲۴-۲۸ حاملگی است؛ اما در مورد زنان باردار در معرض خطر یعنی کسانی که BMI>۲۹، سابقه ی مرده زایی، حداقل دوبار سقط خود به خودی، تولد نوزاد با وزن مساوی یا بیشتر از ۴ کیلوگرم، سابقه فامیلی دیابت دارند، توصیه می شود که در هنگام اولین مراجعه پیش از هفته ۲۴ و یا حداکثر بین هفته ی ۲۴ تا ۲۸ حاملگی حتما از نظر دیابت مورد بررسی قرار گیرند. غربالگری عفونت های واژن: در برخی از زنان باردار میکروب های ریزی در محیط واژن رشد می کنند که می توانند منجر به عفونت کیسه جنین و پارگی زودرس آن شوند. با انجام معاینه ی ساده ی واژن و فرستادن نمونه ترشحات واژن به آزمایشگاه، می توان سریعا این وضعیت را تشخیص داد. غربالگری مجدد برای آنتی بادی های Rh : تمام زنان باردار Rh منفی که در ابتدای بارداری آمپول روگام دریافت نکرده اند، باید بین هفته های ۲۶-۲۸ حاملگی مورد آزمایش مجدد قرار گیرند. آزمایش کامل ادرار: برای بررسی عفونت ادراری و مقادیر بالای پروتئین در ادرار شمارش سلول های خونی (CBC) و اندازه گیری هموگلوبین برای تعیین کم خونی منابع: www.mayoclinic.org
